Index: languages/apertium-crh/apertium-crh.crh.lexc =================================================================== --- languages/apertium-crh/apertium-crh.crh.lexc (revision 77553) +++ languages/apertium-crh/apertium-crh.crh.lexc (revision 77554) @@ -934,6 +934,8 @@ !! +feldmarşal:feldmarşal N1 ; ! "field marshal" +asılzade:asılzade N1 ; ! "noble" krovat:krovat N1 ; ! "кроват" til:til N1 ; ! "язык" baş:baş N1 ; ! "голова, председатель" @@ -5112,6 +5114,10 @@ Hazar:Hazar NP-TOP ; ! "" Amet:Amet NP-ANT-M ; ! "" +Mahmud:Mahmud NP-ANT-M ; ! "" +Noman:Noman NP-ANT-M ; ! "" +Ümer:Ümer NP-ANT-M ; ! "" +Kristof:Kristof NP-ANT-M ; ! "" Andrey:Andrey NP-ANT-M ; ! "" Samand:Samand NP-ANT-M ; ! "" Oleg:Oleg NP-ANT-M ; ! "" @@ -5125,6 +5131,10 @@ Nikolayev:Nikolayev NP-COG-OV ; ! "" Siyabendov:Siyabendov NP-COG-OV ; ! "" +Minih:Minih NP-COG-OV ; ! "" +Bekirzade:Bekirzade NP-COG-OV ; ! "" +Çelebicihan:Çelebicihan NP-COG-OV ; ! "" +Bekir-zade:Bekirzade NP-COG-OV ; ! "" Hacı:Hacı NP-ANT-M ; ! "" Mustafa:Mustafa NP-ANT-M ; ! "" Index: languages/apertium-crh/texts/challenge.txt =================================================================== --- languages/apertium-crh/texts/challenge.txt (nonexistent) +++ languages/apertium-crh/texts/challenge.txt (revision 77554) @@ -0,0 +1,21 @@ +Tamamen halq Qırım Hanlığı devrinde şekillendi. Qırımtatarlarnıñ memleketi — Qırım Hanlığı 1441 senesinden 1783 senesine qadar yaşadı. Öz tarihınıñ ekseri devamında Qırım hanlığı Osmanlı Devletine bağlı olıp onıñ ittifaqdaşı edi. Qırımda üküm sürgen sülâle Geraylar sülâlesi edi, onıñ temelcisi ilk han I Hacı Geray edi. Qırım hanlığı devri — qırımtatar medeniyeti, sanatı ve edebiyatı inkişafınıñ zamanı. O devirdeki qırımtatar şiiriyetiniñ klassiki — Aşıq Ümer edi. Diger şairlerden eñ ziyade belli olğanlar Mahmud Qırımlı ve II Ğazı Geray han ediler. O zamandan saqlanıp qalğan mimarcılıq abidelerinden eñ müimi — Bağçasaraydaki Hansaraydır. + +Qırım Hanlığı daima Moskova memleketi ve Lehistan ile (XVIII asırğa qadar ücüm etici cenkler) cenkleştı, bunıñ ile beraber barışıqlı rus ve ukrain ealisinden çoq kişi esir tüşer ediler. Esir olaraq yaqalanğanlar Qırımdaki esir çarşılarından Osmanlı Devletine ve Yaqın Şarqqa satılır ediler, böyle çarşılardan eñ irisi Kefede bulundı. 1571 senesi Qırım 40 biñlik ordusı I Devlet Geray han yolbaşçılığı altında rus qalelerini dolanıp Moskvağa yetip onıñ civarını yaqtı, bundan Kremlden ğayrı büs-bütün şeer yanıp kül oldı. Ancaq ertesi sene Rusiye mustaqilliginden marum etmek niyeti ile tekrar kelgen 120 biñlik ordu Molodi köyü yanındaki uruşında mağlübiyetke oğradı. Bu mağlübiyet hanlıqqa ücümlerden vazgeçmekni mecbur etti. Lâkin formal tarzda Qırım hanına boysunğan, amma deyerlik mustaqil, Şimaliy Qara deñiz yanında köçip turğan noğay orduları muntazam tarzda rus ve ukrain territoriyalarına esirler yaqalamaq ve çaypamaq içün arbiy seferlerge çıqar ediler. +Rusiye İmperiyasınıñ terkibinde +İsmail Gasprinskiy + +1736 senesi Rusiye orduları feldmarşal Kristof Minih yolbaşçılığı altında Bağçasaraynı yaqıp Qırımnıñ dağ aldındaki yerlerini berbat ettiler. 1783 senesi Rusiye Osmanlı Devletini yeñgen soñ Qırım başta işğal olundı, bundan soñ ise Rusiye tarafından anneksirlendi. Bunıñ ile qırımtatarlar tarihında olar tarafından “Qara asır” denilgen devir başlandı. + +Rusiye memuriyeti zulum etkenleri qırımtatarlar kütleviy tarzda Osmanlı Devletine (esasen Dobruca ve Anadoluğa) icret etip başlağanlarınıñ sebebi oldı. İcretniñ eki esas dalğası 1790 ve 1850 seneleri edi. Bazı malümatlarğa köre 1790 senesi icretçilerniñ sayısı Qırımnıñ qırımtatar ealisiniñ 4/5 qısmına yetişti. İcretten evel yarımadada 600—700 biñge yaqın qırımtatar oturmaqta edi. Hanlıqnıñ ealisi ise 1783 senesine qadar tahminen 1,5 million kişiden ibaret edi. 1850 seneleri Qırımdan 300 biñge yaqın qırımtatar kettiler. Olarnıñ balalarından şimdi Türkiyedeki, Bulğaristandaki ve Romaniyadaki qırımtatar diasporası ibaret. Neticesinde köy hоcalığı tüşkün alğa oğradı, Qırımnıñ çölü ise deyerli taqır oldı. O zamanda Qırımdan qırımtatar asılzadeleriniñ çoqusı ketti. Bunıñ ile beraber Rusiye ükümeti metropoliya territoriyasından icretçilerni celp etmeknen Qırımnı müstemleke ete bermekte edi. Neticesinde Rusiye Qırımnı anneksirlegen vaqıtta anda oturğan bir million qırımtatardan XIX asır soñunda 200 biñden az qaldı (Qırım bütün ealisiniñ 25 faizidir). + +Qırımtatar medeniyetiniñ yañıdan yaratıluvı ulu maarifçi İsmail Gasprinskiy adınen bağlı. Aslında o yañı edebiy qırımtatar tilini yarattı. Gasprinskiy “Terciman” adlı ilk qırımtatar gazetasını neşir etip başladı. Gasprinskiy pantürkizm mefküresiniñ temelcilerinden biri olaraq sayıla. +Vatandaşlıq cenki ve Qırım MŞSC + +1939 s. cedvelge aluv malümatına köre Qırım regionları ealisinde Qırımtatarlarnıñ faizi + +1917 senesi mart 25-de Aqmescitte qırımtatar qurultayı ötkerildi. Anda 2000-den ziyade delegat keldi. Qurultay Muvaqqat Qırım Musulman İcra Komitetini (MQMİK) sayladı, Başı olaraq Noman Çelebicihan saylandı. Bunıñ ile qırımtatarlarnıñ medeniy-milliy muhtariyetiniñ quruluvı başlandı. + +Rusiye Vatandaşlıq cenki qırımtatarlar içün ağır müsibet oldı. 1917 senesindeki Fevral inqilâbından soñ qırımtatar halqınıñ ilk Qurultay toplanğanınen Qırımnı çoq milletli mustaqil bir devlet etmege qarar çıqarıldı. İlk Qurultaynıñ reisi Noman Çelebicihannıñ şiarı böyle edi – “Qırım – qırımlılar içün” (yani milletke baqmadan bütün yarımadanıñ ealisi közde tutula). Amma 1918 senesi Çelebicihan yaqalanıp bolşevikler tarafından qatil etildi. 1921—1922 seneleri arasındaki açlıq neticesinde 15 %-ge yaqın qırımtatar elâk oldı. + +1921 senesi Rusiye Şuralar Federativ Sоtsialistik Cumhuriyeti terkibinde Qırım Muhtar Şuralar Sоtsialistik Cumhuriyeti meydanğa keldi. Onıñ memleket tilleri rus ve qırımtatar tilleri ediler, aliy başlıqları esasen qırımtatarlardan ibaret edi. Lâkin soñ 1937 senesi Stalin repressiyaları başlandılar. Qırımtatar müneverleriniñ çoqusı repressiyalarğa oğratıldı, bu cümleden belli siyasetçi Veli İbraimov ve alim Bekir Çoban-zade. 1939 senesindeki cedvelge aluvnıñ malümatına köre Qırımdaki qırımtatarlarnıñ sayısı 218179 kişi edi, yani yarımadanıñ cümle ealisiniñ 19,4 %. +