commit b558c74d28228c0df2a05ca023cdcb454bfb7e1b Author: kamush901 Date: Sat Jul 10 12:23:25 2021 +0200 Added a kazakh text file with 112 sentences from wiki for trsnaltaion diff --git a/texts/astana-kaz.txt b/texts/astana-kaz.txt new file mode 100644 index 0000000..8dac636 --- /dev/null +++ b/texts/astana-kaz.txt @@ -0,0 +1,112 @@ +1 Нұр-Сұлтан (бұрынғы атаулары: Ақмолинск, Целиноград, Ақмола, Астана) — 1997 жылғы 10 желтоқсаннан бастап Қазақстан Республикасының елордасы. +2 Акмолинск қала мәртебесін 1862 жылғы 26 қыркүйекте алды. +3 2020 жылғы 1 қаңтар жағдайы бойынша қала түрғындар саны 1136008 адам, бұл Алматыдан кейінгі Қазақстандағы екінші көрсеткіш. +4 Қала Қазақстанның орталық бөлігінің солтүстігінде Ақмола облысында, Есіл өзенінің алабындағы өзен маңы жазықтығында орналасқан. +5 Миллионер қаласы мәртебесіне 2017 жылдың маусымында қол жеткізілді, ол кезде тұрғындар саны 1 002 874 тұрғын болды. +6 Нұр-Сұлтан елдің солтүстігінде Есіл өзенінің жағасында орналасқан. +7 Әкімшілік жағынан қала 4 ауданға бөлінген. +8 Қазақстанның заманға лайық жаңа астанасын салу идеясы Мемлекеттің бірінші президенті Нұрсұлтан Назарбаевқа тиесілі. +9 Елорданы Алматыдан Ақмолаға ауыстыру туралы шешімді Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесі 1994 жылы 6 шілдеде қабылдады. +10 Астананы ресми көшіру 1997 жылғы 10 желтоқсанда жүзеге асты. +11 Президенттің 1998 жылғы 6 мамырдағы Жарлығымен Ақмоланың атауы Астана болып өзгертілді. +12 Жаңа астананың халықаралық тұсаукесері 1998 жылғы 10 маусымда өтті. +13 1999 жылы Астана ЮНЕСКО шешімімен «Бейбітшілік қаласы» атағын алды. +14 Қазақстанның бас қаласы 2000 жылдан бастап Астаналар мен ірі қалалардың халықаралық ассамблеясының мүшесі. +15 2019 жылы 20 наурызда Қазақстанның жаңа президенті Қасым-Жомарт Тоқаев қаланың атын экс-президент Н.Назарбаевтың құрметіне Нұр-Сұлтан деп өзгертуге бұйрық берді. +16 Нұр-Сұлтан 1830 ж.Есіл өзенінің жағасында орыс әскерлері негізін қалаған бекіністен бастау алады. +17 1862 ж.Ақмолинск қала мәртебесін алды. +18 1962 ж.қалаға Целиноград атауы берілді. +19 1997 ж. егемен Қазақстанның Президенті Н.Назарбаев Жарлығымен елорданы Алматыдан Ақмолаға көшіру туралы шешім қабылдады. +20 1998 ж. 6 мамыр жаңа елорданың атау Астана болып өзгертілді. +21 1998 ж. 10 шілде Қазақстанның жаңа елордасы — Астананың халықаралық тұсауы кесілді. +22 1998 ж. ЮНЕСКО-ның шешімі бойынша Астана қаласына «Бейбітшілік қаласы» жоғары атағы беріліп, медальмен марапатталды. +23 Бұл атақ қысқа мерзім ішінде әлеуметтік-экономикалық, саяси және мәдени дамуда неғұрлым әсерлі әрі қуатты өсуге, тұрақты этникааралық қатынасты орнықтыруға қол жеткізе алған ғаламшардың жас қалаларына беріледі. +24 Бразилияда өткізілген бұл конкурста Астана барлық өлшемдер бойынша әлемнің әр түрлі елдерінің он екі қаласын басып озды. +25 2019 жылы 20 наурызда Қазақстанның жаңа президенті Қасымжомарт Тоқаев қаланың атын экс-президент Н. Назарбаевтың құрметіне Нұр-Сұлтан деп өзгертуге бұйрық берді. +26 Қала территориясы аумағы – 797,33 км² (2017 жылғы 7 ақпанда Ақмола облысының елді мекендерсіз 87,19 км² қалаға қосылғаннан кейін). +27 Қала дала жазығында орналасқан. +28 Алып жатқан аумақтың рельефі - төмен террассалар. +29 Каштан топырағы басым. +30 Қаланың геологиясы - солтүстік бөлігінде бөлінбеген палеозойлық шөгінділер, ал оңтүстік және батыс бөліктерде орта төрттік шөгінділер. +31 Қаланың көп бөлігі шөгінді тау жынысында, негізінен құмдақ саздарда жатыр. +32 Нұр-Сұлтан қаласы Есіл өзенінің жағалауында орналасқан. +33 Қала екі бөлікке бөлінеді - оң және сол жағалау. +34 Қаланың гидрографиялық желісі тек Есіл өзенімен ғана емес, сонымен қатар Есіл өзенінің оң ағымдары Сарыбұлақ пен Ақбұлақ өзендерімен де ұсынылған. +35 Қаланың 25-30 км радиусында көптеген тұщы және тұзды көлдер бар. +36 Нұр-Сұлтан қаласы қуаң аймақта орналасқан, негізгі су қоры өзен және жерасты су көздерінен құралады. +37 Бастауын Нияз таулары бұлақтарынан алып, қысқы қар, жазғы жауын суымен толысып отыратын Есіл өзені қаланың негізгі су артериясы болып табылады. +38 Есілдің қаладан ағып өтетін тұсынан шағын екі өзен Сарыбұлақ пен Ақбұлақ келіп құяды. +39 Қаланы 25-30 км төңіректе шағын өзен-көлдер қоршап жатыр. +40 Олардың кейбіреуі тұщы, кейбіреуі кермек сулы болып келеді. +41 Негізгілері: Сасықкөл, Жоламан, Тышқанкөл, Танакөл, Жылтыркөл, Тазкөл, Қайнарлы, Тағанкөл, Майбалық, Бұзықты, Жалаңаш, Шенет, Ағанас, т.б.Есіл өзенінің арналы ағысының ұзақтығы 562 км, су жиналу алабы 48 100 шаршы км. +42 Оның Қазақстанды көктеп өтетін ұзындығы- 1 100 км, ал жалпы ұзындығы — 2450 км. +43 Есіл Ресейдің Тюмень және Омбы облыстары арқылы ағып өтетін Ертіс өзеніне барып құяды. +44 Есіл көктемгі қар суымен толысқан шақта ағысын үдетеді. +45 Негізінен баяу ағысты. +46 Қаланы сумен қамтамасыз ететін негізгі өзен болғандықтан, Есілге "Ертіс-Қарағанды" каналынан арна тарту жүзеге асырылды. +47 Есіл баяу ағысты болғандықтан, оның табаны тереңде жатыр. +48 Оның қала аумағындағы су жиналу алқабы 7400 шаршы км, бұған Вячеслав бөгені ауқымындағы 5310 шаршы км су жиналу алқабы қосылады. +49 Есілге Мойылды, Тентек, Қарасу, Сарыбұлақ, Ақбұлақ өзендері келіп құяды, сонымен бірге су таратқыш канал арқылы Майбалық өзенімен жалғасып жатыр. +50 Өзенде ақбалық, нәлім, мөңке, аққайран, сазан, шортан, көксерке, алабұға мекендейді. +51 Бұрыннан қоныс тепкен қала бөлігі Есіл өзенінің солтүстігінде, оң жағалауға, темір жол магистралінен оңтүстікке қаарй етек жая орналасқан. +52 Қала аумағының негізгі бөлігі, Есілдің Ақбұлақ және Сарыбұлақ тармақтарына келіп тұйықталады. +53 Есіл өзенінің алабында үш ірі бөген бар. +54 Олар: Вячеслав (пайдалану көлемі — 375,4 млн текше м), Сергеев (пайдалану көлемі — 635,0 млн текше м) және Петропавл (пайдалану көлемі — 16,1 млн текше м) бөгендері. +55 Алғашқы екеуі судың жиналуын ұзақ мерзім бойына реттеуге арналған, сонымен қатар кешендік бағытта жұмыс атқарып, 3 топтық су құбырлары арқылы Нұр-Сұлтан қаласын және ауылдық елді мекендерді сумен қамтамасыз етеді. +56 Петропавл бөгенінің аумағы шағын, маусымдық су жинауды жартылай ғана реттеуге арналған. +57 Қаланы тұрмыстық ауызсумен қамтамасыз етудің негізгі көзі-Вячеслав бөгені, оның жылдық су шығымы 67,2 млн текше м (жобадағы сыйымдылығы 410,9 млн текше м). +58 Сарыбұлақ солтүстіктен оңтүстік бағытта қаланың батыс бөлігі арқылы ағып өтеді. +59 Оның аңғарының 8,5 км-дейі (ені 20-50 м) қыщ комбинантынан ӨМК-ға дейінгі аралықты қамтиды. +60 Бұлақтың 5,8 км бөлігі қаланың жеке меншік үйлер мен көп қабатты үйлер салынған өңірі арқылы өтеді. +61 Өнеркәсіп құрылыстарын бойлай өтетін тұсы — 3,3 км (ЖЭО-1-дің күлтөкпесінен темір жол қиылысына дейін), одан әрі 2,5 км селитебті өңірмен өтіп, Тілендиев даңғылынан 1,8 аралықпен Есілге ұласады. +62 Бұлақтың саға тұсын айтпағанда, қала арқылы өтетін арнасын шылау басып, қамыс өсіп кеткен, кей тұстары үзіліп қалады. +63 Ақбұлақ қаланың оңтүстік-шығыс бөлігімен өтеді, оның табанына маусым аралығында ғана су жиналады, су жиналатын тұсы ЖЭО-ның 2 — нің маңы. +64 Ақбұлақтың Абылай хан даңғылынан Есіл өзеніне барып құятын аралықтағы жағалауы қайта қалпына келтіріліп, абаттандырылды. +65 Қаланы тұрмыстық ауызсумен қамтамасыз етудің тағы бір жолы — жерасты су көздерін пайдалану. +66 Ол жерасты жаңа су көздерін іздестіру-барлау және бұрыннан белгілі су көздері мүмкіндіктерін жаңа талап тұрғысынан бағалау арқылы жүзеге асып отыр. +67 Мұндай жерасты су көздеріне: Ақмола су көзі кені (ол солтүстік-батыс жүлге (қаланың солтүстігіне қарай 5-15 км) және шығыс жүлгеден (қала іргесіне, ішінара Есіл өзені аңғарына таяу) тұрады), Есіл су көзі кені (қаланың оңтүстігіне қарай 0,5-10,0 км); Рожденственский су көзі кені (Нұра өзені аллювийлік шөгінді қыртысындағы жер асты суының жалпы пайдаға асу қоры 36,2 мың текше м/ тәуліті құрайды) жатады. +68 Нұр-Сұлтан қаласы Ақмола облысының аумағында орналасқан және осы облыстың үш ауданымен (Целиноград, Шортанды және Аршалын) шектеседі. +69 Қаланың өсуі Ақмола облысы Целиноград ауданының аумағын екі бөлікке бөлуіне әкелді. +70 2018 жылғы 7 ақпанға дейін Нұр-Сұлтан территориясына (сол кездегі қала атауы Астана) қаладан басқа (69 822 га) 2 орманшылық учаскілері де (шығыста аумағы 459 га мемлекеттік орман тәлімбағы, солтүстікте Коянда су қоймасындағы саяжай (12 саяжай қауымдастық бар). +71 Аталған массив аумағы Мемлекеттік жер кадастріне сәйкес 900 га, Астананың бас жоспарына сәйкес 850 га, ал қала территориясы балансына (2018 жылғы 16 наурыздан № 131 Қазақстан Республикасының Үкімет Жарлығы) сәйкес 733 га құрайды. +72 2018 жылғы 7 ақпанда қала аумағына Ақмол облысы Целиноград ауданының территориясынан қосымша 8 719 га аумағымен 3 учаскілер (тұрғындары жоқ), соның ішінде халықаралық әуежайға жақын 7 300 га учаскі, қаладан оңтүстікте орналасұан ұлттық пантеон (959 га) және солтүстік-батыста орналасқан қалалық зират (460 га) қосылды. +73 2018 жылғы 16 наурызда Алматы және Сарыарқа аудандарының бөліктерінен төртінші аудан Байқоңыр ауданы құрылды. +74 2018 жыл 11 қыркүйек – 2019 жыл 13 маусым қала әкімі Бахыт Сұлтанов болды. +75 2019 жылғы 13 маусымынан қала әкімі Алтай Көлгінов. +76 2020 жылғы 1 қаңтардағы қала түрғындар саны 1136008 адамды құрады. +77 ҚазСтаттың ресми есебі 2017 жылғы 1 қаңтарда елордада 972672 тұрғынды, 2017 жылғы 1 маусымда 1002874 тұрғынды, ал 2020 жылғы 1 қаңтарда есептің жаңа методикасына сәйкес 1136008 тұрғынды тіркеді. +78 2009 жылғы халық санағы бойынша қала тұрғындарының тек 36% -ы Астана қаласында туып-өскен болып шықты. +79 Қала негізін Қазақстанның басқа өңірлерінен келген мигранттар құрады, атап өтсек 19,4% - Ақмола облысы тұрғындары, 7,4% Түркістан облысы тұрғындары, 6,3% - Қарағанды мен Қостанай облыстары тұрғындары құрды. +80 КазСтаттың 2016 жылғы 1 қазан жағдайы деректері бойынша қаланың енбекке жарамды түрғындар (әйелдер жасы 16—58, еркектер жасы 16—63) саны 478 432 адамды құрайды, соның ішінде 21 мың жұмыссыз және 92 мың жұмыс күшіне енбейтін тұлғалар. +81 Неке одағына кірудің орташа жасы - ер адамдар - 27,5 жас, әйелдер - 25,3 жас. +82 «Астанагенплан» ҰЗМИ «Астана агломерациясының аумақтық дамуының аймақаралық схемасы» жобасын жасады. +83 2015 жылдың қарашасында қабылданған бұл құжатпен жалпы ауданы 21,75 мың км² болатын, Ақмола облысының Аршалы, Целиноград және Шортанды аудандарының 127 елді мекені, сондай-ақ Ақкөл облысының төрт ауданы (Урюпин ауылдық округі, Еңбекші ауданы, Кеңес ауылдық округі, Ақкөл қалалық әкімшілігі) қоса, Астана агломерациясының шекаралары анықталды. +84 Қала маңы аймағының белгіленген шекараларында 196 мың адам, ал Нұр-Сұлтан қаласында 814 мың адам тұрады. +85 Нұр-Сұлтан қала маңы түрғындарының тығыздығы 9 адам/ км² құрады (бүкіл Қазақстан халқының орташа тығыздығы 1 км²-ге шамамен 7 адам). +86 Агломерацияны дамыту жобасымен 2020 жылы агломерация саны 1,2 миллион адамға дейін, ал 2030 жылға қарай 1,5 миллионнан астам адамға өседі деп күтілуде. +87 Нұр-Сұлтан қаласы экономикасын сауда, транспорт пен байланыс, құрылыс құрайды. +88 Қазақстан экономикасының сауда секторының жалпы өніміне қосқан үлесі бойынша Нұр-Сұлтан қаласы Қазақстан Республикасының облыстары мен қалалары арасында Алматы қаласынан кейін екінші орын алады. +89 Нұр-Сұлтан мен Алматы қалаларының жиынтық аймақтық өнім көлемі Қазақстанның жалпы сауданың жартысынан астамын құрайды. +90 Бөлшек тауар айналымы бойынша да Нұр-Сұлтан қаласы республикада екінші орында. +91 Құрылыс өсімі бойынша Нұр-Сұлтан қаласы республика бойынша көшбасшы. +92 2009 жылы Қазақстан бойынша эксплуатацияға берілген тұрғын үйлердің 1/5 бөлігі Нұр-Сұлтан қаласына келді. +93 Астана бес жылдан астам тұрғын үйлерді эксплуатация енгізу бойынша көшбасшы. +94 Өнеркәсіптік өндіріс көбінесе құрылыс материалдарын, тамақ өнімдері мен сусындарын және машина жасауда шоғырланған. +95 Қазақстан бойынша Нұр-Сұлтан қаласы металдан жасалған құрылыс материалдарын, қолдануға дайын бетон және бетоннан жасалынған құрылыс өнімдерін жасаудан көшбасшы болып табылады. +96 Сондай-ақ, құрылыс металл конструкцияларын, радиаторлар мен орталық жылыту қазандықтары мен қондырғыларды өндірудегі қаланың үлесі салыстырмалы жоғары. +97 Инвесторларды жұмылдыру және жаңа бәсеке қабілетті өндірісін дамыту мақсатында қалада «Астана – жаңа қала» атты арнайы экономикалық аймағы қызмет атқаруда. +98 АЭА-ның артықшылықтары - салықтық және кедендік жеңілдіктерді қарастыратын арнайы құқықтық режимнің болуы. +99 АЭА аумағында әртүрлі бағыттағы жобалар жүзеге асырылуда. +100 Атап айтқанда, қаланың дамуы өндірістің жалпы көлемінде инновациондық өнімнің жоғары үлесі бар, дамыған өндірістік секторларға (құрылыс материалдарын өндіру, тамақ өнімдерін өңдеу және т.б.), қаланың жалпы аймақтық өнімнің басым бөлігін қамтамасыз ететін шағын бизнеске және дамыған туризм секторына бағытталған бәсекеге қабілетті экономиканы құруға бағытталған. +101 2009 жылы өндеу өнеркәсібі кәсіпорындарымен 77,25 млрд.теңге көлемінде өнім шығарылды – бұл өндеу өнімінің жалпы көлемінің 81% құрайды. +102 Қалада Ақмола облыстық филармониясы, мұражайлар (ҚР Ұлттық мұражайы, тарихи- өлкетану мұражайы, бейнелеу өнері мұражайы, Сәкен Сейфуллин мұражайы), театрлар ( К. +103 Бәйсеитова атындағы үлттық опера және балет театры, К.Қуанышбаев атындағы қазақ музыкалық-драма театры, Максим Горький атындағы мемлекеттік академиялық орыс драма театры, Ұлттық ғарыш орталығы, болашақ энергия мұражайы «Нұр Әлем», кітапханалар. +104 Қаланың мәдени-ағарту мекемелеріне Конгресс Холл, Жастар сарайы және Президенттік мәдениет орталығын да жатқызуға болады. +105 Бәйтерек монументі қаланың басты символы болып саналады. +106 2000 жылғы 6 шілдеде Азат Боярлиннің жобасы бойынша «Өмір діңгегі» бұрқағы жасалынды. +107 Құрылыс тек символдық сипатқа ие, ол өмірдің мәңгілік циклын көрсетеді. +108 Алаңның ашылуы Қазақстан тұңғыш президентінің 60-жылдығына арналды. +109 2006 жылдың 24-30 қазан аралығында Нұр-Сұлтан қаласында (бұрыңғы Астана қаласы) ТМД елдері жастарының IV Дельфий ойындары өтті. +110 Іс-шараны дайындауды және өткізуді Қазақстанның Ұлттық Дельфий комитеті мен Халықаралық Дельфий комитеті бірлесіп жүзеге асырды. +111 2012 жылдың 24-29 қыркүйек аралығында Нұр-Сұлтан қаласында (бұрыңғы Астана қаласы) ТМД елдері жастарының VII Дельфий ойындары өтті. +112 Ойындарда 16 елден мыңнан астам өнер қайраткерлері қатысты: Австрия, Әзербайжан, Армения, Афганистан, Белоруссия, Болгария, Грузия, Италия, Қазақстан, Қырғызстан, Молдавия, Ресей, Румыния, Тажікстан, Түркия, Украина. diff --git a/texts/astana-uzb.txt b/texts/astana-uzb.txt new file mode 100644 index 0000000..79c0df3 --- /dev/null +++ b/texts/astana-uzb.txt @@ -0,0 +1,112 @@ +1 Nur-Sulton #e (ilgari orollari: *Ақмолинск, Ostona, *Ақмола, Ostona) — 1997 #yilgi 10 dekabrdan/Dekabrdan boshlab Qozoqiston Respublikasining poytaxti #e. +2 *Акмолинск shahar martabasini 1862 #yilgi 26 sentyabrda oldi. +3 2020 #yilgi 1 yanvar/Yanvar holati yarasha #qur *түрғындар poydevori 1136008 #doʻzah #e, bu Olmotadan #keyin Qozoqistondagi ikkiinchi koʻrsatkich #e. +4 #Qur Qozoqistonning markaziy qismining shimolida *Ақмола hududida, *Есіл oʻzanining vodiyidagi oʻzan *маңы *жазықтығында joylashgan. +5 #Milyoner shahari martabasiga 2017 yilning #qoʻl #mavsum uloqtirildi, u zamonda #turgʻun poydevori 1 002 874 turgʻun boʻldi. +6 Nur-Sulton elning shimolida *Есіл oʻzanining yoqasida joylashgan. +7 *Әкімшілік yonidan #qur 4 tumanga ajratilgan. +8 Qozoqistonning #loyiq #zamon yangi #ostona yasaliv gʻoyasi Mamlakatning birinchi prezidenti Nursulton #Nazarbayev xos #e. +9 Poytaxtni Olmotadan *Ақмолаға oʻzgariv haqida yechimni Qozoqiston Respublikasi #Yuqorida Kengashi 1994 yili 6 iyulda/Iyulda tasdiqladi. +10 Ostonani rasmiy koʻchiriv 1997 #yilgi 10 dekabrda/Dekabrda *жүзеге tomoqni. +11 Prezidentning 1998 #yilgi 6 maydagi/Maydagi #Jarlik *Ақмоланың oroli Ostona boʻlib oʻzgarildi. +12 Yangi #xalqaro #ostona *тұсаукесері 1998 #yilgi 10 mavsumda oʻtdi. +13 1999 yili Ostona #YUNESCO #yechim «Tinch shahari» nomini oldi. +14 Qozoqistonning bosh shahari 2000 yildan boshlab Ostonalar men katta #xalqaro #shahar *ассамблеясының #aʻzo #e. +15 2019 yili 20 martda/Martda Qozoqistonning yangi prezidenti Qosim-*Жомарт *Тоқаев shaharning #eks #ot-prezident *Н.#Nazarbayev shoniga Nur-Sulton deb oʻzgarivga buyruq berdi. +16 Nur-Sulton 1830 #j..*Есіл oʻzanining yoqasida rus/Rus askarlari negizini #qur *бекіністен boshlaiv oladi. +17 1862 #j..*Ақмолинск shahar martabasini oldi. +18 1962 #j..shaharga Ostona oroli berildi. +19 1997 #j. mustaqil Qozoqistonning Prezidenti *Н.#Nazarbayev #Jarlik poytaxtni Olmotadan *Ақмолаға koʻchiriv haqida yechim tasdiqladi. +20 1998 #j. 6 #yangi #may poytaxtning orol Ostona boʻlib oʻzgarildi. +21 1998 #j. 10 iyul/Iyul Qozoqistonning yangi poytaxti — Ostonaning xalqaro *тұсауы kesildi. +22 1998 #j. #YUNESCO-*ның yechimi yarasha Ostona shahariga «Tinch shahari» oliy nomi berilib, #medal #mukofot. +23 Bu #qisqa #nom mavsum #jamiyat #ish-iqtisodiy, siyosiy va madaniy rivojlanivda koʻp #ta’sir #li va #kuch #li ortivga, turgʻun *этникааралық nisbatni *орнықтыруға #qoʻl uloqtira #ol *ғаламшардың yosh shaharlariga beriladi. +24 *Бразилияда #oʻtkaz bu musobaqada Ostona #har yerda oʻlchamlar yarasha #farqli #olam ellarining #oʻn ikki qursin bosib ketdi. +25 2019 yili 20 martda/Martda Qozoqistonning yangi prezidenti *Қасымжомарт *Тоқаев shaharning #eks #ot-prezident *Н. #Nazarbayev shoniga Nur-Sulton deb oʻzgarivga buyruq berdi. +26 Shahar hududi hududi #– 797,33 #km² (2017 #yilgi 7 #febral *Ақмола hududining elni #makon #siz 87,19 #km² shaharga qoʻshilgandan keyin). +27 Shahar dala #yassi joylashgan. +28 Olib #yot hududning relefi - sust *террассалар. +29 *Каштан #bosim #tuproq #e. +30 Shaharning geologiyasi - shimol qismida #ajrat *палеозойлық #quyqa #e, lekin janub va gʻarb #oʻrta #qism *төрттік #quyqa #e. +31 #koʻp #Shahar qismi #quyqa togʻ jinsida, negizidan *құмдақ sozlarda #yot. +32 Nur-Sulton shahari *Есіл oʻzanining sohilida joylashgan. +33 #Qur ikki qismga ajratiladi - oʻng va shu sohil #e. +34 Shaharning *гидрографиялық tarmogʻi faqat *Есіл #oʻzan @ғана emas, #shu #qator *Есіл #oʻng #oʻzan oqimlari *Сарыбұлақ bilan Oqbuloq #oʻzan da #taklif qil. +35 Shaharning 25-30 #km radiusida koʻplab yangi va tuzni #bor #koʻl. +36 Nur-Sulton shahari *қуаң hududda joylashgan, #negizi suv mulki oʻzan va *жерасты suv koʻzlaridan qurailadi. +37 Boshlaivini *Нияз togʻlari *бұлақтарынан ulkan #e, #qishki qor, yozgi yomgʻir #suv *толысып oʻtiradigan *Есіл oʻzani #negizi #shahar suv arteriyasi boʻladi. +38 *Есілдің shahardan oqib oʻtadigan #mayda #tus ikki oʻzan *Сарыбұлақ bilan Oqbuloq kelib quyadi. +39 Shaharni 25-30 #km *төңіректе mayda oʻzan-koʻllar *қоршап #yot. +40 #U *кейбіреуі yangi, *кейбіреуі *кермек suvli ketadi. +41 #Negizi: *Сасықкөл, *Жоламан, *Тышқанкөл, *Танакөл, *Жылтыркөл, *Тазкөл, *Қайнарлы, *Тағанкөл, *Майбалық, *Бұзықты, Ochiq, *Шенет, *Ағанас, *т.*б.*Есіл oʻzanining #arna #li *ағысының *ұзақтығы 562 #km, suv yigʻiliv vodiyi 48 100 karrali km #e. +42 #U Qozoqistonni *көктеп oʻtadigan uzunligi- 1 100 km #e, lekin yalpi uzunligi — 2450 km #e. +43 *Есіл Rossiyaning *Тюмень va Omsk hududlari va oqib oʻtadigan #Yertish oʻzaniga borib quyadi. +44 *Есіл #koʻklamgi qor #suv *толысқан #yoh *ағысын *үдетеді. +45 Negizidan *баяу oqishdi. +46 Shaharni #taʼminlangan #suv qiladigan #negizi oʻzan #boʻl, *Есілге "#Yertish-#Qaraganda" kanalidan arna uziv #qabul qil. +47 *Есіл *баяу oqishdi #boʻl, uning #teran #tovon #yot. +48 #U shahar hududidagi suv yigʻiliv tolasi 7400 karrali #km, bunga *Вячеслав *бөгені sohasidagi 5310 karrali #km suv yigʻiliv tolasi qoʻshiladi. +49 *Есілге *Мойылды, Tentak, Qarashiv, *Сарыбұлақ, Oqbuloq oʻzanlari kelib quyadi, #shu birga suv *таратқыш kanal va *Майбалық #oʻzan #davom et #yot. +50 Oʻzanda *ақбалық, *нәлім, *мөңке, *аққайран, *сазан, *шортан, *көксерке, *алабұға #makon. +51 #Ilgari makon #tep shahar qismi *Есіл oʻzanining shimolida, oʻng sohilga, temir yoʻl #magistral janubga *қаарй etak #yoy joylashgan. +52 Shahar #negizi #hudud qismi, *Есілдің Oqbuloq va *Сарыбұлақ tarmoqlariga kelib *тұйықталады. +53 *Есіл oʻzanining vodiyida uch katta *бөген bor. +54 #U: *Вячеслав (foydalaniv hajmi — 375,4 #mln kub *м), #Sergeev (foydalaniv hajmi — 635,0 #mln kub *м) va *Петропавл (foydalaniv hajmi — 16,1 #mln kub *м) *бөгендері. +55 Oldingi #ikkisi suvning yigʻilivini uzoq mavsum boʻyiga tuzivga uchun, #shu #qator *кешендік yonda ish qurib, 3 *топтық suv quvurlari va Nur-Sulton qursin va #qihsloq elni makonlarni #taʼminlangan #suv qiladi. +56 *Петропавл *бөгенінің #mayda #hudud, *маусымдық suv yigʻivni qisman @ғана tuzivga uchun. +57 #hayotiy #Shahar *ауызсумен #taʼminlangan qilivning #negizi koʻzi-*Вячеслав *бөгені, #u yillik suv *шығымы 67,2 #mln kub *м (rejadagi *сыйымдылығы 410,9 #mln kub *м). +58 *Сарыбұлақ shimoldan janub yonda shaharning gʻarb qismi va oqib oʻtadi. +59 #U vodiyining 8,5 #km #e (eni 20-50 *м) *қыщ *комбинантынан *ӨМК-*ға oldingi oraliqni oladi. +60 *Бұлақтың 5,8 #km qismi #yakka #shahar mulk uylar men koʻp qavatni uylar #yasal atrofi va oʻtadi. +61 Sanoat inshootlarini *бойлай oʻtadigan tusi — 3,3 km #e (*ЖЭО-#1 *күлтөкпесінен temir yoʻl *қиылысына deyy/deey), #u va 2,5 #km *селитебті #atrof oʻtib, *Тілендиев *даңғылынан 1,8 #oraliq *Есілге *ұласады. +62 *Бұлақтың *саға tusini aytmaganda, #qur va oʻtadigan arnasini *шылау bosib, qamish ortib #ket, har qanday tuslari uzilib ortadi. +63 Oqbuloq shaharning janub-sharq #qism oʻtadi, #u tovoniga mavsum oraligʻida @ғана suv yigʻiladi, suv yigʻiladigan tusi *ЖЭО-*ның 2 — *нің *маңы. +64 Oqbuloqning *Абылай xon *даңғылынан *Есіл oʻzaniga borib quyadigan oraliqdagi sohili #qayt #qolip keltirilib, #obod qil. +65 #hayotiy #Shahar *ауызсумен #taʼminlangan qilivning yana bir yoʻli — *жерасты suv koʻzlarini foydalaniv. +66 U *жерасты yangi suv koʻzlarini qidirtiriv-*барлау va #ilgari belgili suv koʻzlari #yangi #imkoniyat talab oʻrnisidan taqdirlaiv va *жүзеге yuzlashib #oʻtir. +67 #Bu *жерасты suv koʻzlariga: *Ақмола suv koʻzi koni #e (u shimol-gʻarb *жүлге (shaharning shimoliga qarab 5-15 #km) va sharq *жүлгеден (shahar devoriga, *ішінара *Есіл oʻzani vodiyiga #yaqin) turadi), *Есіл suv koʻzi koni #e (shaharning janubiga qarab 0,5-10,0 #km); *Рожденственский suv koʻzi koni #e (*Нұра oʻzani *аллювийлік #quyqa qobigʻidagi yer tomoqni #yalpi #suv paydoga yuzlashiv mulki 36,2 ming kub *м/ *тәуліті quraydi/quraedi) yotadi. +68 Nur-Sulton shahari *Ақмола hududining hududida #joylash va shu hududning uch #tuman (Ostona, *Шортанды va *Аршалын) cheklashadi. +69 Shaharning ortivi *Ақмола hududi Ostona tumanining hududini ikki qismga ajrativiga olib keldi. +70 2018 #yilgi 7 #febral dovur Nur-Sulton hududiga (shu zamondagi shahar oroli Ostona) shahardan #boshqa #e (69 822 *га) 2 *орманшылық *учаскілері da (sharqda hududi 459 *га #mamlakat toʻqay *тәлімбағы, shimolda *Коянда suv omboridagi *саяжай (12 *саяжай *қауымдастық bor). +71 #Chaqir *массив #Mamlakat #hudud yer #kadastr binoan 900 *га, Ostonaning bosh rejasiga binoan 850 *га, lekin shahar hududi *балансына (2018 #yilgi 16 martdan/Martdan № 131 Qozoqiston Respublikasining Hukumat Jarligi) binoan 733 *га quraydi/quraedi. +72 2018 #yilgi 7 #febral shahar hududiga *Ақмол hududi Ostona tumanining #qoʻsh #hudud 8 719 *га #hudud 3 *учаскілер (#turgʻun yoʻq), shuning #xalqaro #ish #yaqin #aeroport 7 300 *га *учаскі, shahardan janubda *орналасұан milliy *пантеон (959 *га) va shimol-gʻarbda #joylash #shahar mozor #e (460 *га) qoʻshildi. +73 2018 #yilgi 16 martda/Martda Olmota va *Сарыарқа tumanlarining qismlaridan toʻrtinchi #ay #Baykonur tumani qurildi. +74 2018 yil 11 sentyabr #– 2019 yil 13 mavsum shahar hakimi *Бахыт #Sultanov boʻldi. +75 2019 #yilgi 13 mavsumidan shahar hakimi Oltoy *Көлгінов. +76 2020 #yilgi 1 yanvardagi/Yanvardagi #qur *түрғындар poydevori 1136008 #doʻzah quradi. +77 *ҚазСтаттың rasmiy hisobi 2017 #yilgi 1 yanvarda/Yanvarda poytaxtda 972672 #turgʻun #li, 2017 #yilgi 1 mavsumda 1002874 #turgʻun #li, lekin 2020 #yilgi 1 yanvarda/Yanvarda #yangi #hisob *методикасына binoan 1136008 #turgʻun #roʻyhatga ol. +78 2009 #yilgi xalq sanogʻi yarasha shahar #turgʻun faqat #36 -*ы Ostona shaharida tugʻib-#ort boʻlib #chiq. +79 Shahar negizini Qozoqistonning boshqa atroflaridan #kel *мигранттар quradi, #diqqat qil #19,4 - *Ақмола hududi #turgʻun #e, #7,4 Turkiston hududi #turgʻun, #6,3 - #Qaraganda men #Kostanay hududlari #turgʻun qurdi. +80 *КазСтаттың 2016 #yilgi 1 qozon holati dalillari yarasha shaharning #kir yaramni *түрғындар (ayollar yoshi 16—58, erkaklar yoshi 16—63) poydevori 478 432 #doʻzah quraydi/quraedi, shuning ishida 21 ming #ish #siz va 92 ming ish kuchiga #kir tanalar #e. +81 Nikoh ittifogʻiga kirivning #oʻrta yoshi - er odamlar - 27,5 yosh, ayollar - 25,3 yosh #e. +82 «*Астанагенплан» *ҰЗМИ «Ostona *агломерациясының hududiy rivojlanivining *аймақаралық *схемасы» rejasini yasaldi. +83 2015 yilning noyabrida/Noyabrida #tasdiqla bu #yalpi #hujjat tumani 21,75 ming #km² poʻlatini, *Ақмола hududining #Archa #li, Ostona va *Шортанды tumanlarining 127 elni makoni #e, yana *Ақкөл hududining toʻrt tumani #e (*Урюпин #qihsloq okrugi #e, #Mehnat @шы tumani, #qihsloq #Kengash okrugi, *Ақкөл #shahar *әкімшілігі) #qoʻsh, Ostona *агломерациясының hududlari #anıqla. +84 #Qur *маңы hududining #aniqla hududlarida 196 ming #doʻzah, lekin Nur-Sulton shaharida 814 ming #doʻzah turadi. +85 Nur-Sulton #qur *маңы *түрғындарының zichligi 9 #doʻzah/ #km² quradi (butun Qozoqiston xalqining #oʻrta zichligi 1 #km²-*ге #chama 7 #doʻzah). +86 *Агломерацияны rivojlantiriv #reja 2020 yili *агломерация poydevori 1,2 million kishiga dovur, lekin 2030 yilga qarab 1,5 milliondan #ziyoda odamga ortadi deb kutilivda. +87 Nur-Sulton shahari iqtisodini sogʻlikda #e, transport bilan aloqa, inshoot quraydi/quraedi. +88 Qozoqiston iqtisodining sogʻlikda #yalpi #sektor unumiga #qoʻsh qismi yarasha Nur-Sulton shahari Qozoqiston Respublikasining hududlari bilan shaharlari orasida Olmota shaharidan keyin ikkiinchi yer oladi. +89 Nur-Sulton men Olmota shaharlarining #hududiy #yakun unum hajmi Qozoqistonning yalpi savdoning #ziyoda #yarim quraydi/quraedi. +90 Boʻlak tijorati yarasha da Nur-Sulton shahari respublikada ikkiinchi yerda. +91 Inshoot oʻsimligi yarasha Nur-Sulton shahari respublika yarasha rais #e. +92 2009 yili Qozoqiston yarasha *эксплуатацияға #ber turgʻun uylarning 1/5 qismi Nur-Sulton shahariga keldi. +93 Ostona besh #ziyoda #yil turgʻun uylarni *эксплуатация soliv yarasha rais #e. +94 *Өнеркәсіптік mahsulot odatda inshoot materiallarini, taom unumlari men *сусындарын va mashina yasalivda *шоғырланған. +95 Qozoqiston yarasha Nur-Sulton shahari metalldan #yasal inshoot materiallarini, qoʻllaivga #tayin beton va betondan *жасалынған inshoot unumlarini yasalivdan rais boʻladi. +96 Yana, inshoot metall *конструкцияларын, *радиаторлар men markaziy *жылыту *қазандықтары men *қондырғыларды #ishlab chiqar shaharning #taqqoslanadigan #qism oliy #e. +97 *Инвесторларды *жұмылдыру va yangi #qodir #raqobat mahsulotini rivojlantiriv maqsadida shaharda «Ostona #– yangi #qur» otli maxsus iqtisodiy hududi xizmat qurivda. +98 *АЭА-*ның *артықшылықтары - *салықтық va #an`ana imtiyozlarni *қарастыратын maxsus huquqiy rejimning boʻlivi. +99 *АЭА #farqli #hudud yondagi rejalar #qabul qil. +100 Xitob aytganda, shaharning rivojlanivi #yalpi #mahsulot hajmida *инновациондық #oliy #unum #bor #qism, #rivojlan #sanoatlashgan sektorlarga (inshoot materiallarini #ishlab chiqar, taom unumlarini tuziv va #t.b.), #yalpi #shahar hududiy #bosim #unum #taʼminlangan #qism qiladigan mayda biznesga va #rivojlan turizm sektoriga *бағытталған #qodir #raqobat iqtisodni qurivga *бағытталған. +101 2009 yili *өндеу sanoati #firma 77,25 milliard #e.tengga hajmida unum chiqarildi #– bu *өндеу #yalpi #unum hajmining #81 quraydi/quraedi. +102 Shaharda *Ақмола *облыстық *филармониясы, muzeylar (*ҚР Milliy muzeyi #e, tarixiy- *өлкетану muzeyi #e, tasvirlaiv hunari muzeyi, *Сәкен *Сейфуллин muzeyi), teatrlar ( *К. +103 *Бәйсеитова otidagi *үлттық opera va balet teatri, *К.*Қуанышбаев otidagi #musiqaviy #qozoq-drama teatri #e, *Максим *Горький #mamlakat #ot akademik rus/Rus drama teatri #e, Milliy olam oʻzagi, kelajak kuch muzeyi «Nur Olam», kutubxonalar #e. +104 #madaniy #Shahar-#oqart idoralariga Kongress *Холл, Yoshlar saroyi va #Prezidentlik madaniyat oʻzagini da *жатқызуға boʻladi. +105 *Бәйтерек *монументі #asosiy #shahar ramzi hisoblaydi/hisoblaedi. +106 2000 #yilgi 6 #Ozod #iyul *Боярлиннің rejasi yarasha «Umr *діңгегі» *бұрқағы *жасалынды. +107 Inshoot faqat *символдық sifatga ega, u #mangulik #umr *циклын koʻrsatadi. +108 #Ola ochilivi Qozoqiston #toʻngʻich prezidentining 60-yilligiga *арналды. +109 2006 yilning 24-30 qozon oraligʻida Nur-Sulton shaharida #e (ilgari Ostona shahari) *ТМД ellari yoshlarining IV *Дельфий raqslari oʻtdi. +110 Ish-chorani shaylaivni va oʻtkazivni Qozoqistonning Milliy *Дельфий qoʻmitasi men Xalqaro *Дельфий qoʻmitasi birlashib #qabul qil. +111 2012 yilning 24-29 sentyabr oraligʻida Nur-Sulton shaharida #e (ilgari Ostona shahari) *ТМД ellari yoshlarining VII *Дельфий raqslari oʻtdi. +112 Raqslarda 16 eldan mingdan #ziyoda hunar #bogʻliq #arbob: Avstriya #e, Ozarbayjon, Armaniston, *Афганистан, *Белоруссия, Bolgariya, Gruziya, Italiya, Qozoqiston, Qirgʻiziston, #Moldaviya, Rossiya, Ruminiya, *Тажікстан, Turkiya, Ukraina #e.